فاجعهء منا، هنگامی که مسئولان مسئول نیستند

   روایتی اساطیری موجود است که بر اساس آن انسان روزگاری عضوی از خیل فرشتگان وفنا ناپذیران بود. هنگامی که از این جمع بیرون رانده شد محکوم به فنا گشت. لذا مقرر شد وظیفهء ملک الموت به یکی از فرشتگان به نام عزرائیل محول گردد. عزرائیل گفت خداوندا به این ترتیب انسانها مرا نفرین خواهند کرد، خداوند فرمود نگران نباش انسانها تنها کسی را که مسئول نخواهند شناخت توهستی. به این صورت همواره آدمیان برای علت مرگ اطرافیانشان دنبال تقصیر ومقصر می گردند. حال آنکه تسلی بخش ترین باور، تسلیم به تقدیر ومقدر است. اینها همه جنبه ء عرفانی ومذهبی  قضیه است تا ظرفیت وآستانهء تحمل انسان حدالامکان ارتقاء یابد و مسلمان تمرین تسلیم کند.

  لیکن قضیه یک جنبهء دیگری دارد وآن هم جنبه ء انسانی وحقوقی قضیه است. آیا در جریان حادثه ئی مانند تراژدی منا می بایستی با پیش راندن عقیدهء تقدیر ومقدرتنها یقهء عزرائیل را چسبید و دیگران را به خدا حواله کرد؟ البته که اینجا دیگر مسئله تنها واگذار کردن جان به جان آفرین (به مثابه پس دادن امانت به صاحبش، که حق الله می باشد) نیست . اینجا دیگر مسئله در باب تسبیب و گرفتن حقی از انسان است که خداوند به او عطا کرده ودرحوزهء حق الناس تعریف می شود. اینجا مسئله، مسئلهء رفتگان نیست بلکه مسئلهء ماندگان است که هم نگذارند حق رفتگان ناحق شود وهم کسی جرات نکند حق سایر ماندگان را در آینده پایمال کند. مسئله تراشیدن مقصر برای تافتن کلاهی از نمد مرگ دیگران نیست. مسئله حتی گرفتن انتقام از مقصران هیچ تصادف ویا جنایتی هم نیست. مسئله تحقق عدالت برای تامین حقوق وامنیت افراد واقشار جامعه است.  زیرا در غیر این صورت سنگ روی سنگ بند نحواهد شد. هر کس باید در قبال عملکرد خود وتبعات ناشی از عملکردش مسئول باشد.

  در حادثهء غم انگیز منا بایستی هر کس که عنوان مسئول را یدک می کشد و تقصیری متوجه اوست، تاوان قصورش را بدهد. در راس این ها مسئولین عربستان و دیکتاتور های سعودی قرار دارند. اما هیچ حادثه ئی تنها یک عامل ندارد. بایستی سایر مسئولان اعم از مسئولان کلان حج واوقاف و مسئولان محلی کاروان ها که عنوان مسئول را یدک می کشند نیز مورد تحقیق وتفحص قرار بگیرند. آیا هیچ مسئولیتی متوجه اینان نیست؟ مسئله گرفتن انتقام از حکام مرتجع آل سعود نیست. مسئله این است که ضمن آشکار شدن حقیقت و مجازات مقصران جلوی تکرار این فاجعه گرفته شود. در حالیکه برخی شخصیت ها ونویسندگان جسور با چشمانی بسته، دهانی گشوده و مشت هائی گره کرده به حکام مرتجع سعودی می تازند، کوچکترین انتقادی از مسئولین داخلی نمیکنند زیرا این کار هزینه دارد اما تاختن به سعودی ها نه تنها هزینه ندارد بلکه جایزه هم دارد. اطراف ما پر است از این گونه نویسندگان متعهد.

  اما نویسنده وتحلیلگر سیاسی واجتماعی درستکار نبایستی بدون تجزیه وتحلیل منطقی جریانات خود را تا حد یک تظاهراتچی معمولی تنزل دهد. او بایستی فکر بدهد نه شعار. جامعهء ما برای حرکت در مسیر مدنی شدن احتیاج به عقلانیت دارد و نویسندگان و سیاسیون دلسوز بایستی روشنگر این مسیر باشند. نه اینکه نویسنده بر تنور آتش افشان احساسات مردم خشمگین بدمد صرفا به خاطر خوش خدمتی به برخی جریان ها.  مگر اینکه بینش سیاسی واجتماعی اش تابعی از وزش بادهای قدرت باشد. جامعه وقتی مدنی می شود که از تعداد وتاثیرچنین آدم هایی روز بروز کاسته شود و عکس العمل های جامعه نه بر مبنای روحیهء غوغا سالاری، بلکه روحیهء عدالت جوئی و عقل ومنطق استوار گردد. خلاصهء کلام اینکه، مقصرین حادثهء منا که در راس متهمان ردیف اول آن مسئولان سعودی و در ردیف های بعدی مسئولان حج واوقاف وکاروان ها هستند باید درمقابل مراجع ذیصلاح حساب پس دهند. باید جهت ایجاد شرا یطی که دیگر چنین اتفاقات وفجایعی رخ ندهد تحقیقات وپژوهش ها ی کارشناسی صورت بگیرد و مکانیزم های لازم در این راستا  پیش بینی شود. توپ را تنها به زمین سعودی ها انداختن (که به درستی هم تقصیرشان آشکار است ) گرچه لازم است ولی کافی نیست. مگر مسئولان حج واوقاف خودمان مسئول سلامتی وامنیت حجاج ایرانی نبودند؟ مگر جان آنها به این مسئولان سپرده نشده بود؟ حجاج ایرانی وخانواده هایشان که مسئولان عربستان را نمی شناختندو جانشان را به آنها نسپرده بودند.  مسئولان حج واوقاف عربستان طرف حساب حج واوقاف و دولت ایران هستند وبا یستی به مسئولین دولت ما جواب بدهند زیرا این حج و اوقاف بود که جان وامنیت زائران خود را به دست ماموران سعودی سپرده بود. لذا سعودی ها بایستی به مسئولین ما و مسئولین ما بایستی به مردم خود جواب بدهند. پس چرا هیچ کس ازمسئولان حج واوقاف خودمان باز خواست نمی کند؟